Behawiorysta - Remigiusz Mróz

Behawiorysta - Remigiusz Mróz

Tytuł: Behawiorysta
Autor: Remigiusz Mróz
Wydawnictwo: Filia

Data premiery: 26 października 2016 r.

Moja ocena: 7/10 (bardzo dobra)

"Behawiorysta" to kolejna książka autorstwa Remigiusza Mroza, obok pozycji z serii o Chyłce, po którą sięgnęłam. Przyznam, że właściwie byłam pewna dobrej lektury i miło spędzonego czasu, choć słowo "miło" chyba nie jest zbyt adekwatne w odniesieniu do fabuły książki. Jakkolwiek by tego nie ująć - po mojej przygodzie z Chyłką (choć "Immunitet" jeszcze przede mną) nabrałam przekonania, że Mróz jest lekiem na nudę i gwarancją braku ewentualnego rozczarowania. Jak było tym razem? Moja ocena zdradza już kierunek, w jakim będzie szła niniejsza opinia, jednak nie obyło się bez kilku zgrzytów i jednego dużego znaku zapytania w mojej głowie, którego kiedyś - być może - pozbędzie mnie autor.

Remigiusz Mróz kreuje dość wyrazistych bohaterów, nie inaczej było w przypadku Gerarda Edlinga - czterdziestokilkulatka, byłego prokuratora, którego "wywalono" z prokuratury po "sprawie z dziewczyną" i który spalił za sobą mosty właściwie w całym lokalnym policyjno-prokuratorskim światku. Z żoną i synem tak naprawdę nic go już nie łączy, chyba jedynie wspólny dach i nazwisko. Pozostaje niemalże bezrobotnym - niemalże, bo wykłada na jednej z opolskich uczelni (notabene niezbyt poważanej, ale to już wiem "ze słyszenia"). Edling jest specjalistą w dziedzinie kinezy - w potocznym rozumieniu zajmuje się po prostu odczytywaniem sygnałów, jakie daje ludzki organizm, interpretowaniem ich i wyciąganiem wniosków. Na tej podstawie jest w stanie stworzyć portret psychologiczny człowieka, bez zastosowania jakiejkolwiek komunikacji werbalnej. Przeszłość Gerarda owiana została tajemnicą, która wychodzi na jaw na ostatnich kartach książki, kiedy czytelnik zdąży już zapomnieć o "sprawie z dziewczyną" i o tym, że był niezmiernie ciekaw, co takiego przeskrobał Edling, że jest personą non grata w opolskiej prokuraturze.

Kolejną postacią jest Beata Drejer - prokurator prokuratury rejonowej, była podwładna Edlinga, której Gerard przekazał wiele swojej wiedzy w zakresie kinezy i nauczył odczytywać sygnały wysyłane przez drugiego człowieka. Mimo że Beata i Gerard nie mają już ze sobą praktycznie kontaktu, kiedyś byli ze sobą blisko, na tyle blisko, jak można być, prowadząc wspólne sprawy. Możliwe, że Edling chciałby czegoś więcej, ale Beata miała partnera i nic nie wskazywało, aby była nieszczęśliwa w związku.

No i mamy Opole. Moje miasto. Nie rodzinne, ale tutaj studiowałam, teraz kończę aplikację i pracuję, tutaj koncentruje się aktualnie mój ośrodek życiowy. Uwielbiam to miasto, mimo że od kilku dni jest ponuro, a aktualnie deszcz bębni o parapet, a po powrocie ze spaceru z psem ma on tak ubłocone łapki, że kończy się ich myciem w wannie. I właśnie dlatego, że znam to miasto (mieszkam tu już osiem lat), nie były mi obce opisywane przez Mroza miejsca (nawet prokuratura na Reymonta, choć po lekturze "Behawiorysty" wnioskuję, że autor raczej nie był w środku budynku :) Nie ma to oczywiście najmniejszego znaczenia, ale człowiek mimowolnie porównuje to, o czym czyta, ze swoją wiedzą na temat danej rzeczy). Cieszę się, że wreszcie akcja książki wydanej przez polskiego pisarza nie dzieje się w Warszawie, no bo ileż można? Miasto, jak każde inne duże miasto w Polsce, z tą jedyną różnicą, że jest stolicą naszego kraju i najprawdopodobniej człowiek ma tam więcej "możliwości" (jakichkolwiek), niż we Wrocławiu czy Poznaniu, o Opolu nawet nie wspominając.

Wracając do książki, bo znacznie odbiegłam od tematu - fabuła zaczyna się w momencie, gdy Edling dowiaduje się z telewizji, że w jednym z opolskich przedszkoli jakiś szaleniec wziął uczęszczające do niego dzieci i pracujące przedszkolanki za zakładników. Kwestią czasu pozostaje, jak dostaje telefon od swojej byłej podopiecznej z prośbą o wsparcie, mimo jej świadomości statusu Gerarda w opolskiej prokuraturze. Ta niechęć przewija się przez całą książkę, w mniejszym, bądź większym zakresie, jednak pozostaje to bez wpływu na to, że Edling ostatecznie tej pomocy niejednokrotnie udziela. Kompozytor, bo tak został nazwany szaleniec przez media, właściwie dyryguje społeczeństwem - pozwala mu zadecydować, czy chce, by zostało uratowane życie jednego z dzieci, czy jednej z przedszkolanek. Uruchamia serwis, na którym odbiorca może oddać swój głos, by później wykonać wolę ludu. Tak tak, dobrze przeczytaliście - wykonać. "Behawiorysta" wręcz spływa krwią i okrucieństwem, a sytuacja w przedszkolu to dopiero początek.

Tyle z fabuły mogę Wam zdradzić, by już albo Was zachęcić, albo zniechęcić do sięgnięcia po tę książkę (nie każdy dobrze ją zniesie). Można stwierdzić, że Mróz zaczął "z grubej rury", ale akcja właściwie nigdy nie zwalnia tempa. "Behawiorysta" obfituje w jej zwroty i zaskakujące wydarzenia, a całość ma słodko-gorzki wydźwięk. Odkrywa zawiłości ludzkiej psychiki, zdolność człowieka do okrucieństwa, różnie pojmowaną przez nas sprawiedliwość i mrok, kryjący się gdzieś tam głęboko, który wystarczy czasem delikatnie szturchnąć, by zaczął się ujawniać. Fabuła została skonstruowana w atrakcyjny sposób, nie można wręcz oderwać się od lektury. Autor ma już wyrobiony swój styl pisania i jest on dość charakterystyczny (przeczytaj mi dowolną stronę z jego książki, a powiem Ci, że to on), w taki sposób, jaki lubię.

Odnośnie do wspomnianych zgrzytów - dopatrzyłam się paru błędów logicznych, np. SPOILERY Policja /prokuratura (nie pamiętam już) twierdzi, że nie może ustalić, czym porusza się morderca tuż po tym, jak znaleźli Edlinga w lesie, a przecież mógł im to powiedzieć Gerard, skoro widział samochód, do którego Horst zapakował ukraińskie dziewczynki i przedsiębiorcę. Albo kwestia głosowania, gdy chodziło o wypuszczenie Horsta z aresztu - morderca oddaje to pod rozwagę społeczeństwa, podczas gdy to przecież nie od niego zależy, a głosy spływają. KONIEC SPOILERÓW. 

A co do dużego znaku zapytania, który de facto spowodował, że ocena jest niższa przynajmniej o jeden punkt, to SPOILERY jakim cudem dopiero po siedmiu latach od umorzenia śledztwa Edling wpadł na pomysł, by prześledzić krwawą partyturę? Dlaczego prokuratura nie robiła tego na bieżąco, skoro mieli na tacy podane potencjalne ofiary Kompozytora? Dlaczego Beata Drejer wyszukiwała tylko gwałtownych śmierci w całej Polsce, by "coś" mogło ją naprowadzić na trop Kompozytora, jak mogła na ślad natrafić o wiele wcześniej, gdyby tylko uważnie śledziła partyturę? KONIEC SPOILERÓW. Tak, zdaję sobie sprawę, że bez tego nie byłoby efektownego zakończenia i koncepcja autora musiałaby ulec zmianie, ale to, co opisałam wyżej, tak bardzo rzuca się w oczy, że nie mogę nad tym przejść do porządku dziennego. Jak to napisałam, to zastanawiam się, czy ocena nie powinna polecieć jeszcze w dół... Być może jestem zbyt wymagająca, ale na co pisarzowi niewymagający czytelnicy? 

Podsumowując, "Behawiorysta" to pozycja godna polecenia sympatykom mroczniejszych pozycji, a fani Remigiusza Mroza z pewnością się nią nie zawiodą. Pomysł na książkę jest naprawdę godny pochwały, bohaterowie zdają się być prawdziwi, a przedstawione wydarzenia (oprócz jednego dużego znaku zapytania) czasem przesadzone, ale co do zasady adekwatne do zamysłu autora na fabułę. Zakończenie - nieoczywiste (choć może dla niektórych tak?), zastanawiające - takie, które mnie satysfakcjonuje. Zatem, odpowiadając a pytanie zadane na początku posta - Mróz raczej jest lekiem na nudę, także już zacieram ręce na myśl o leżącym na półce "Świcie, który nie nadejdzie".

Myślę, że to jest naprawdę dobry materiał na film, dlatego mam nadzieję, że historia Gerarda Edlinga zostanie kiedyś przeniesiona na duży ekran. 

Czytaliście "Behawiorystę"? Jak Wasze odczucia?

PS Mały pstryczek do autora - oskarżonym jest osoba, przeciwko której wniesiono już akt oskarżenia do sądu, albo złożono wniosek wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego albo o warunkowe umorzenie postępowania, natomiast po wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów jest się dopiero podejrzanym (art. 71 kpk) :)

PS 2 Oby kiedyś faktycznie dwie instancje "były robione" w niecałe dziesięć miesięcy :)

PS 3 Oglądaliście "Dextera"? Poniekąd "Behawiorysta" kojarzy mi się właśnie z nim (w odniesieniu do krwawej partytury).